Van afhakers naar aanhakers: landelijk onderzoek naar sportgedrag van jongeren 13–18 jaar

We ontwikkelden een onderzoeksaanpak waarin zowel de breedte als de diepte centraal stonden. Voor we startten, stelden we per bond een eigen deelvraag op, die aansloot bij de vraagstukken in hun sport: variërend van ledenbehoud tot instroom, perceptie van de sport of het succes van specifieke sportvormen.

Het onderzoek vond plaats via een mix van methoden, zodat we jongeren op verschillende manieren, in verschillende contexten en op uiteenlopende momenten konden spreken. We vroegen jongeren niet alleen naar hun sportgedrag, maar vooral naar hun leefwereld. Waarom sporten ze wel of niet? Wat maakt een sport aantrekkelijk? Hoe belangrijk is sociale binding? En hoe ervaren zij lidmaatschappen, contributies, reistijd, prestatiedruk en groepsdynamiek?

Door al deze inzichten per bond te bundelen en vervolgens in samenhang te analyseren, ontstond een rijk en onderbouwd beeld van wat jongeren nodig hebben om te willen starten én blijven sporten. Thema’s als vatbare momenten voor nieuwe sporten, twijfelgedrag, flexibiliteitsbehoefte, persoonlijke ontwikkeling en sociale binding bleken cruciaal.

De uitkomsten van het landelijke onderzoek vormen een helder kader voor sportbonden en verenigingen die jongeren beter willen bereiken en behouden. Jongeren bleken het meest open te staan voor het ontdekken van nieuwe sporten op drie momenten: 5–10 jaar, 13–15 jaar en 19–21 jaar. Rond 13–15 jaar valt op dat veel jongeren twijfelen over hun sportkeuze: 65% geeft aan niet zeker te weten welke sport bij hen past. Voor hen is het essentieel dat kennismaken stap voor stap kan, met instap lidmaatschappen, proeftrainingen en laagdrempelige manieren om een sport te verkennen.

Daarnaast wil meer dan 60% van de jongeren flexibeler kunnen sporten, vooral binnen teamsporten waar sociale verplichtingen soms zwaar voelen. Flexibele vormen van lidmaatschap helpen jongeren om sport te combineren met school, werk en sociale activiteiten. Ook bleek dat 28–30% van de jongeren graag persoonlijke doelen wil stellen en evalueren. Dit geeft aan dat ontwikkeling, sporttechnisch én sociaal, een belangrijke rol speelt bij motivatie en plezier.

Sociale binding is een andere belangrijke factor. Jongeren blijven langer sporten wanneer zij meer sociale contacten binnen de vereniging hebben. Teamuitjes, trainers die aandacht hebben voor hun persoonlijke ontwikkeling en een positieve verenigingsvibe dragen daar direct aan bij.

Op basis van deze inzichten ontwikkelden we per bond een adviesrapport én een overkoepelend handelingsperspectief voor NOC٭NSF.